Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm: Bước chuyển từ “tiền kiểm” sang “giám sát rủi ro”

Ngày 10/12/2025, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm, với tỷ lệ tán thành cao. Luật được ban hành trong bối cảnh thị trường bảo hiểm Việt Nam đang bước vào giai đoạn tái cơ cấu, nâng cao chất lượng quản trị và hội nhập sâu hơn với thông lệ quốc tế.

Theo Bộ Tài chính, Luật sửa đổi nhằm đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh, giảm thủ tục hành chính không cần thiết, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý đối với thị trường bảo hiểm – một lĩnh vực tài chính có vai trò ngày càng lớn trong ổn định kinh tế và bảo vệ an sinh xã hội.

Giảm mạnh các điều kiện tiền kiểm, tăng cường hậu kiểm

Một trong những điểm nổi bật của Luật sửa đổi là việc bãi bỏ và đơn giản hóa nhiều điều kiện mang tính tiền kiểm đối với doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm và các chủ thể tham gia thị trường.

Nhiều nội dung trước đây yêu cầu phải được Bộ Tài chính chấp thuận trước nay được chuyển sang cơ chế doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm và thực hiện hậu kiểm. Cách tiếp cận này phù hợp với chủ trương cải cách môi trường kinh doanh, tạo điều kiện để doanh nghiệp chủ động hơn trong tổ chức hoạt động, đồng thời giảm chi phí tuân thủ pháp luật.

Chuẩn hóa điều kiện thành lập và tham gia thị trường

Luật sửa đổi đã loại bỏ một số yêu cầu mang tính hình thức, khó khả thi trong thực tiễn, đặc biệt là đối với nhà đầu tư nước ngoài. Đáng chú ý, quy định yêu cầu cơ quan quản lý nước ngoài xác nhận doanh nghiệp không vi phạm nghiêm trọng pháp luật bảo hiểm đã được bãi bỏ, nhằm tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong quá trình thu hút vốn và hợp tác quốc tế.

Bên cạnh đó, điều kiện đối với người quản lý, người kiểm soát và các chức danh chuyên môn được điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với thực tiễn nguồn nhân lực của thị trường bảo hiểm Việt Nam, nhưng vẫn bảo đảm các tiêu chuẩn về năng lực và đạo đức nghề nghiệp.

Tăng quyền chủ động trong hoạt động nghiệp vụ

Luật sửa đổi tiếp tục khẳng định nguyên tắc doanh nghiệp bảo hiểm được chủ động xây dựng, thiết kế và triển khai sản phẩm, đồng thời tự chịu trách nhiệm về tính đầy đủ, minh bạch và an toàn tài chính của sản phẩm.

Đối với một số nghiệp vụ, đặc biệt là bảo hiểm phi nhân thọ, quy trình phê duyệt phương pháp và cơ sở tính phí được đơn giản hóa, chuyển từ chấp thuận sang thông báo, giúp doanh nghiệp kịp thời đáp ứng nhu cầu của thị trường và khách hàng.

Đơn giản hóa quy định về tổ chức hoạt động và quản trị nội bộ

Luật sửa đổi cũng làm rõ và thống nhất các khái niệm liên quan đến chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình mở rộng mạng lưới hoạt động.

Một số quy định về kiêm nhiệm chức danh quản lý được điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn, góp phần tháo gỡ khó khăn trong tổ chức bộ máy, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có mô hình hoạt động tinh gọn.

Lộ trình chuyển đổi sang mô hình vốn dựa trên rủi ro (RBC)

Luật đưa ra lộ trình chuyển đổi rõ ràng đối với yêu cầu vốn dựa trên rủi ro. Doanh nghiệp được áp dụng song song mô hình vốn truyền thống và mô hình RBC đến hết năm 2030; từ năm 2031 sẽ áp dụng thống nhất theo RBC.

Hiệu lực thi hành và ý nghĩa đối với thị trường

Theo quy định, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm có hiệu lực từ ngày 01/01/2026; riêng một số nội dung liên quan đến dịch vụ phụ trợ bảo hiểm sẽ được áp dụng từ 01/7/2026 nhằm bảo đảm tính đồng bộ với Luật Đầu tư (sửa đổi).
Việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi được đánh giá là bước điều chỉnh quan trọng về chính sách, góp phần hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường bảo hiểm theo hướng minh bạch, hiệu quả và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế. Đây cũng là nền tảng để các doanh nghiệp bảo hiểm và tái bảo hiểm, trong đó có Hanoi Re, tiếp tục nâng cao năng lực quản trị, chủ động thích ứng và phát triển bền vững trong giai đoạn tới.